Hiện nay tại nhiều cấp bậc, việc áp dụng các phương pháp giảng dạy tiên tiến đang được khuyến khích sử dụng rất nhiều trong các tiết học. Đặc biệt là phương pháp dạy học giải quyết vấn đề, một trong những phương pháp đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kỹ năng tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề cho học sinh.
Bằng cách áp dụng các phương pháp này, giáo viên có thể giúp học sinh phát triển khả năng tư duy logic, sáng tạo và xây dựng lòng tự tin trong việc đối mặt với những thách thức trong cuộc sống. Trong bài viết này, hãy cùng Be Flowers tìm hiểu về quy trình 4 bước thực hiện phương pháp dạy học giải quyết vấn đề nhé!
Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề, một trong những phương pháp đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kỹ năng tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề cho học sinh.
Tìm hiểu khái niệm của phương pháp dạy học giải quyết vấn đề
Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề là một phương pháp giảng dạy tập trung vào việc phát triển kỹ năng tư duy và khả năng giải quyết vấn đề cho học sinh. Thay vì chỉ truyền đạt kiến thức thông qua các bài giảng hàn lâm, thì phương pháp này khuyến khích học sinh tự tìm hiểu, phân tích và giải quyết các vấn đề.
Bản chất của phương pháp này là giáo viên trong vai trò người tạo ra các tình huống có vấn đề, các học sinh sẽ là người nắm bắt vấn đề cũng như chủ động giải quyết vấn đề đó một cách nhanh chóng nhất, hiệu quả nhất. Qua đó giúp các em thu nhận kiến thức và tự mình rèn luyện các kỹ năng cần thiết nhằm đạt được các kết quả học tập cao nhất.
Cụ thể, các tình huống có vấn đề được xây dựng dựa trên sự mâu thuẫn giữa cái đã biết và cái chưa biết để thúc đẩy người học mong muốn giải quyết, tìm hiểu. Bên cạnh đó, mâu thuẫn này cũng phải phù hợp với trình độ và năng lực nhận thức của người học mới giải quyết triệt để những vấn đề và tạo ra sự thoải mái khi xử lý vấn đề.
Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề có ưu và nhược điểm gì?
Ưu điểm
- Học sinh sẽ lĩnh hội được nhiều tri thức, phát triển năng lực tư duy logic, phân tích, đánh giá thông qua giải quyết những vấn đề do giáo viên đưa ra.
- Mục đích dạy được cụ thể hóa thành mục đích giúp các em có năng lực để giải quyết vấn đề – một trong những kỹ năng cần có trong thời đại này thích ứng với những thay đổi nhanh chóng.
- Học sinh giải quyết vấn đề dựa trên vốn hiểu biết và kinh nghiệm, từ đó giúp rèn luyện thêm khả năng tư duy phản biện, khả năng quan sát, tìm hiểu dưới nhiều góc độ khác nhau.
- Thông qua phương pháp này, học sinh đều có khả năng làm việc độc lập, hợp tác theo nhóm, tìm hiểu và trao đổi hay thảo luận với các bạn trong nhóm nhằm tìm ra cách giải quyết vấn đề tốt nhất, nhanh nhất.
Hạn chế
Phương pháp học này đòi hỏi người dạy phải bỏ nhiều thời gian nghiên cứu, thấu hiểu phương pháp, cũng như năng lực sư phạm tốt thì mới xây dựng được các vấn đề tốt trong bài giảng, đảm bảo hiệu quả thật sự.
Phương pháp giúp các em rèn luyện thêm khả năng tư duy phản biện, khả năng quan sát, tìm hiểu dưới nhiều góc độ khác nhau.
Quy trình 4 bước thực hiện phương pháp dạy học giải quyết vấn đề
Bước 1: Xác định và phân tích vấn đề
Nhiệm vụ của bước đầu tiên là xác định vấn đề thông qua tình huống đã đặt ra. Tiếp theo đến là phân tích tình huống, xác thực tình huống nhằm làm rõ nhất vấn đề đặt ra. Trong quá trình phân tích vấn đề cần phân tích cẩn thận nhằm tìm thấy sự liên quan của cái cần tìm và với thứ đã biết. Để thực hiện tốt việc phân tích, cần căn cứ trên kiến thức đã biết hoặc kiến thức có liên quan.
Bước 2: Đề xuất giải pháp giải quyết vấn đề
Tại bước này, giáo viên sẽ là người hướng dẫn học sinh tìm kiếm các giải pháp, đồng thời kiểm tra tính chính xác của chúng. Giải pháp giải quyết vấn đề có thể phù hợp, có thể không. Nếu chưa phù hợp thì người giáo viên sẽ điều hướng các em học sinh quay lại bước phân tích cho đến khi có hướng giải quyết phù hợp nhất. Các giải pháp một khi đã tìm thấy sẽ tiến hành tìm kiếm thêm các giải pháp thay thế và từ đó đối chiếu nhằm chọn ra hướng tốt nhất.
Bước 3. Trình bày các giải pháp cho vấn đề
Mỗi học sinh sẽ phải thuyết trình, trình bày hoặc tóm tắt lại nội dung vấn đề sau đó là đưa ra các giải pháp.
Bước 4: Tìm hiểu sâu về giải pháp
Tìm hiểu khả năng vận dụng hiệu quả của vấn đề vào các trường hợp cụ thể. Theo đó, đề xuất vấn đề mới có liên quan bằng việc lật ngược lại vấn đề vừa rồi.
Quy trình 4 bước thực hiện kỹ năng giải quyết vấn đề.
Kết luận
Qua những chia sẻ của Be Flowers về phương pháp dạy học giải quyết vấn đề ở trên, hy vọng giáo viên cùng các bậc cha mẹ có thể nắm bắt và áp dụng phương pháp này một cách hiệu quả. Từ đó, học sinh được phát huy tinh thần tích cực, chủ động và tự tin để có được hành trang tốt nhất để phát triển bản thân và đạt được những thành tự tốt nhất trong tương lai.
